اکلوژن، برهمایی، جفت شدن دندانها
اکلوژن(برهمایی،جفت بندی) در دندانپزشکی به معنای نحوه جفت شدن و قرارگیری دندانها برروی هم و ارتباط آنها و فکین گفته میشود.اکلوژن یکی از مهمترین مباحث در دندانپزشکی است که نداشتن دانش و آگاهی و عدم شناخت صحیح آن منجر به تشخیص نادرست و درمان نادرست تر میگردد.
بدیل وسعت و گستردگی بسیار این علم و آمیختگی آن با علوم بیو فیزیک، بیومکانیک(استاتیک،دینامیک)، بیوشیمی، فیزیولوژی، آناتومی و غیره، همواره به عنوان یکی از پرمجادله ترین و پیچیده ترین شاخه های دندانپزشکی مطرح بوده است.ارتباط مستقیم اکلوژن(برهمایی یا جفت شدن) با دردهای مختلف دهان و دندان، فک، صورت و تمامی ناحیه سر و گردن، یکی از علل مراجعه افراد به دندانپزشکی است.تاثیرات مخرب اکلوژن(برهمایش) نادرست بسیار شدید و پایدار بوده ودر ادامه مبحث به آنها اشاره میگردد.
بطور طبیعی و نرمال باید برجستگی های دندانها در هر فک،در فرورفتگی های دندانهای فک مقابل قرار گیرد.دندانهای فک بالا اندکی جلوتر و بیرونتر از دندانهای فک پایین باشند.پس نباید دندانها بصورت نوک به نوک باهم درتماس باشند..رابطه بین فک بالا و پایین و دیگر نواحی صورت نیز علاوه بر دندانها، بسیار مهم است.
عوامل متعددی در تشکیل رابطه صحیح دندانها و فکین تاثیر دارند که در صورت فقدان آنها یا دگرگونی باعث ایجاد ناهنجاری یا مال اکلوژن “Malocclusion”میشوند.این عوامل عبارتند از:
عامل ژنتیک و مادرزادی که هر شخصی خصوصیات و روابط دندانی فکی والدین خودرا ،تا حدود زیادی به ارث میبرد ،نظیر شکل و اندازه صورت ،دندانها و فکین
عوامل رشدی تکاملی و محیطی و عادتهای خاص دهانی و دندانی در دوران دندانهای شیری و دایمی
در دوران دندانهای شیری مانند زودتر و دیرتر از موعد افتادن و یا کشیدن دندان های شیری، تنفس دهانی ، عاداتی چون مکیدن انگشتان، جویدن ناخن و اجسام سخت، و خوردن پستانک در سنین بالاتراز ۳ سال
در دوران دندانهای دایمی مانند داشتن دندان اضافی، از دست دادن یک یا چند دندان، دندانهای نهفته و فشار آنها به بقیه دندانها،دندانهای به هم فشرده، دندانهای دارای شکل غیرطبیعی، درمانهای نادرست دندانپزشکی مانند پرکردگی ها و روکش های نادرست دندانها و بریسهای دندانی، تومورهای دهان و دندان و شکستگی فک در اثر آسیب شدید
تاثیرات رابطه نادرست دندانها و فکین (مال اکلوژن) چیست؟
تغییرات درشکل و ظاهر دندانها
عدم توانایی در جویدن صحیح و سپس اختلالات هضم و جذب غذا
تغییر در کل ظاهر صورت و مخصوصا لبخند بخاطر تاثیر دندانها بر شکل گیری و کارایی عضلات فک و دهان، لبها، گونه و چانه
تنفس دهانی بجای تنفس طبیعی از بینی
ناراحتی در هنگام جویدن و گاز گرفتن لب و زبان و گونه
مشکلات تکلم و صحبت کردن صحیح
ایجاد پوسیدگی شدیدتر در دندانها
بروز مشکلات لثه و تحلیل استخوان
بلع نامناسب و بروز ناراحتی های گوارشی
بروز ناراحتی و دردهای مختلف درنواحی پیشانی، گیجگاهی، پشت سر، صورت،عضلات جونده، گردن ، گوشها و غیره که یکی از دلایل مراجعه به دندانپزشکی است
تشخیص مال اکلوژن و درمان آن به چه صورت انجام میگیرد؟
تشخیص مال اکلوژن توسط دندانپزشک متبحر شما و با استفاده از عکس برداری های مختلف انجام گرفته و بسته به نوع و شدت آن از درمانهای مختلفی استفاده میگردد.از جمله تصحیح برجستگی های دندانها و شیبها و تماسهای آنها ، زوایای دندانها، انجام درمانهای مختلف ترمیمی(پرکردن) و روکش ،ایمپلنت، لامینیت و ونیر، اصلاح درمانهای نادرست قبلی( اعم از پرکردگی، روکش، لامینیت، ونیر ،ارتودنسی و کلیه درمانهای غیر صحیح دیگر)،ساخت گارد و دستگاههای(Appliance) اصلاحی و متعادل کننده و آموزش استفاده از آنها، و درموارد دیگر ارتودنسی و بریس ها و جراحی.
آموزش به والیدن کودک، برای پیشگیری از ناردیفی دندانها و عوارض آن بسیار مهم است.دربزرگسالان مواردی که ناردیفی (مال اکلوژن) زودتر شناسایی شده و درمان گردند،مسلما در ایجاد نتیجه مطلوب موثرتر است ولی اصلاح مال اکلوژن نیاز به زمان بیشتری دارد،همکاری با دندانپزشک مهمترین اصل در نیل به نتیجه مطلوب نهایی میباشد.